Çin Enerji İçin Toryum Reaktörünü Kurdu
380 bin ton kanıtlanmış toryum rezervine sahip Türkiye, reaktör konusunda hızlı davrandığı takdirde büyük bir potansiyeli ortaya çıkarabilir.
Enerji sorununu kökünden çözecek toryum teknolojisinde bir eşik daha aşıldı. Gobi Çölü'ndeki test reaktöründe 2 yıldır toryumdan elektrik üretmeye uğraş veren Çin Bilimler Akademisi elde edilen sonuçlardan oldukça umutlu. Akademi reaktörün işletilmesi konusunda hükümetten 10 yıllık izin aldı.
2021 yılında Çin Bilimler Akademisi'nin Gobi Çölü'ndeki Wuwei şehrine kurduğu deneysel toryum nükleer reaktörü tüm testlerde olumlu sonuç verdi. Pekin yönetimi, reaktörün 10 yıl boyunca işletilmesi konusunda izin yayınladı. Çin Bilimler Akademisi'ne bağlı Şanghay Uygulamalı Fizik Enstitüsü tarafından işletilen reaktör soğutma suyuna ihtiyaç duymadığından ötürü çöl ortasında bile elektrik üretebiliyor. Sıvı toryum içerikli erimiş tuz reaktörü olan tesis başlangıç aşamasında 2 megavatlık enerji üretim kapasitesine sahip. Pekin medyasındaki bilgilere göre toryum nükleer santrali, erimiş tuzları hem yakıt hem de soğutucu olarak kullanan bir tür gelişmiş bir teknoloji kullanıyor.
Uranyum yakıtı kullanan reaktörlerden çok daha güvenli olan ve patlama riski bulunmayan toryum santrali, geleneksel atom yöntemlerine göre çeşitli avantajlar da sunuyor. 380 bin ton kanıtlanmış toryum rezervine sahip Türkiye, reaktör konusunda hızlı davrandığı takdirde büyük bir potansiyeli ortaya çıkarabilir.
ABD VE HİNDİSTAN DENEDİ
Çin, doğada uranyumdan daha çok bulunan toryum maddesi konusunda zengin ülkeler arasında bulunuyor. Nükleer endüstri uzmanlarına göre toryum reaktöründen enerji üretimini başarması, geleceğin teknolojisinde Çin'in bir adım daha öne çıkmasını sağlıyor. Toryumdan enerji elde etmeye dair deneyler 1965-1969 yılları arasında Oak Ridge Ulusal Laboratuvarı'nda yapılmış ve başarılı sonuç alınmıştı. Ancak o dönem değişen öncelikler nedeniyle toryum teknolojisi araştırmalarına öncelik verilmedi. 1980'lerde Hindistan'ın da denediği bu teknoloji çeşitli zorluklarla karşılaştı ve Hindistan Erimiş Tuz Reaktörü projeyi ticari olarak kullanılır duruma getirilemedi.
TÜRKİYE BİR FIRSATIN EŞİĞİNDE
Toryum madenine ilişkin dünyanın en zengin ülkelerinden Türkiye ise bu konuda en ciddi adımı 2021 yılında attı. Toryuma dayalı Milli Nükleer Reaktör Projesi TÜBİTAK MAM (Marmara Araştırma Merkezi) öncülüğünde başlatıldı. Kurum, erimiş tuz reaktörü kurma yolunda faaliyetlerine devam ediyor. TÜBİTAK MAM'ın 3 bin MW gücünde elektrik üretecek santral için analiz ve tasarımları tamamladığı belirtiliyor. Eritilmiş Tuz Reaktörleri, erimiş haldeki sıvı tuzu reaktördeki tepkimeyi başlatmak için kullanıyor. Araştırma ekibi Tuzlu Sulama Deneyi'nin (SALIENT) bir parçası olarak örnek bir parça toryumu nötronları çarpıştırarak füzyonlanabilir uranyuma dönüştürmeyi planlıyor. Tesis başarıyla kurulur ve toryum yakıtla üretim başlarsa, Türkiye uranyuma ihtiyaç duymadan nükleer enerji konusunda neredeyse sonsuz bir kaynağını kullanma imkanına kavuşmuş olacak.
ÇİN'E 20 BİN YIL YETİYOR
Isparta'daki uçak kazasında hayatını kaybeden ünlü fizikçi Prof. Engin Arık'ın hesaplamalarına göre mevcut 380 bin tonluk toryum rezervi Türkiye'nin elektrik üretimini 1200 yıl boyunca karşılamaya yeterli düzeyde. Çinli bilim insanları ise kendi ülkelerinde toryumun ülkeye 20 bin yıl boyunca yetebileceğini hesaplıyor. Yakıt kaynağının bolluğu bu tip reaktörleri Çin için cazip hale getiriyor. Erimiş tuzların hem yakıt hem de soğutucu olarak kullanılması daha verimli ısı transferine izin verirken büyük miktarlarda su ihtiyacını da ortadan kaldırıyor. Bu durum, toryum reaktörlerinin su kaynaklarının sınırlı olduğu bölgelere kurulmasına da olanak sağlıyor. Bilim adamlarının asıl ilgilendiği noktanın. toryumdan enerji üretirken maliyetlerin azaltılması olduğu belirtiliyor. Bu tip reaktörler öncelikle bir fabrikada inşa ediliyor ve daha sonra kurulum için sahaya taşınıyor. Çin'in Kuşak ve Yol Projesi'nin parçası olan diğer ülkelere küçük toryum reaktörleri satmayı planladığı bildiriliyor.