Şanlıurfa Ulu Camii Tarihi ve Mimarisi
Şanlıurfa üzerinde yaşayan onlarca medeniyetin her biri, kente kendi izlerini bırakmayı başarmıştır. Bunlardan bir tanesi de tarihi Ulu Camii'dir. 6 Şubat depremlerinde minaresi kısmen yıkılan Ulu Camii, oldukça görkemli bir mimariye ve tarihe sahip. Urfa Ulu Camii tarihiyle ilgili tüm bilgiler net olmasa da, mimarisiyle görenleri şaşırtmaya devam ediyor.
MEDENİYETLERİN BİRLEŞTİĞİ YAPI: ULU CAMİİ
Urfa Ulu Camii, Eyyübiye ilçesinde yer almaktadır. 75 kolon üzerine inşa edilen ve 1200 kişi kapasitesi bulunan bu yapı Kızıl Kilise olarak da bilinmektedir. Urfa Ulu Camii’nin oldukça ilginç ve köklü bir tarihi bulunmaktadır.
Üç farklı semavi dine ev sahipliği yapan Ulu Camii, kentin birçok noktasından da görülmektedir. Sinagog olarak kullanılan bu yapının sonradan kiliseye çevrildiği biliniyor. Büyük Selçuklular dönemin ise yıkıldıktan sonra, kalıntılarının yerine günümüzdeki yapı inşa edilmiştir. Zengiler tarafından yaptırıldığı tahmin edilen yapıda bulunan minare, şehrin ilk ve tek saat kulesi görevini de görmektedir.
URFA ULU CAMİİ TARİHİ
Kentin farklı noktalarından görülebilen Ulu Camii, kulesinde bulunan saatiyle birlikte Urfa’nın önemli simgelerinden biri haline gelmiştir. Bu cami, Eyyübiye ilçesindeki Camikebir Mahallesi’nde yer almaktadır. Mimarisiyle kendine hayran bırakan yapı, inanç turizminin de önemli noktalarından biri pozisyonundadır.
Şanlıurfa’da yer alan camiler arasında en eskilerden biri olan tarihi caminin ilk olarak sinagog olarak inşa edildiği biliniyor. Milattan sonra 435-436 yıllarında yaşamını yitiren Piskopos Rabula tarafından ise St. Stephon Kilisesi’ne dönüştürülmüştür. Mermer sütunlarında kırmızı rengin ağırlıklı olmasından dolay “Kızıl Kilise” olarak da adlandırılmıştır. Bu yapının yerine yapılan Ulu Camii’nin Zengiler tarafından 1170 ila 1175 yıllarında arasında inşa edildiği düşünülüyor. Mevcut kitabe kayıtlarında göre yapının 1684, 1779, 1780 ve 1870 yıllarında onarım gördüğü biliniyor.
URFA ULU CAMİİ MİMARİSİ
Yapının bahçesinde yer alan güneş saati ve bu saati taşıyan sekizgen köşeli kule mimari açıdan dikkat çeken özelliklerin başında gelmektedir. Anadolu'nun en eski camileri arasında yer alan Ulu Camii, Halep’te bulunan Zekeriya Camii ile benzer bazı mimari özellikler taşımaktadır. Caminin avlusunda ise Mevlana Halid Bağdadi’nin oğlu Şehaübeddin Ahmet adına bir türbe bulunmaktadır. Caminin içerisinde ise su kuyusu dikkat çeken bir diğer mimari detaydır.
Urfa halkı arasındaki bir inanışa göre Hz. İsa’nın Kral Abgar’a, Havari Thomas ile gönderdiği mendil bu kuyuya düşmüştür. Bu sebeple kuyunun suyu şifalı olarak kabul edilmektedir.
Caminin minaresine Cumhuriyet döneminde bir saat eklenmiş ve saat kulesine dönüştürülmüştür. Bu sayede yapı, şehrin ilk ve tek saat kulesi olmuştur.
6 Şubat’ta ardı ardına yaşanan büyük depremler sonucunda ise bu saat kulesi zarar görmüş ve kısmi olarak yıkılmıştır