MÖ 5. yüzyılda antik Yunan'da yaşadığı düşünülen bir şehir plancısı.
Adı Hippodamos. Kendisi tarihin ilk kent planlamacısıydı. Modeli ise Kosmos'tu.
Kozmos’taki uyumu ve geometrik düzeni kentlere taşıyordu.
Onun planladığı kentler kuşbakışı ile bir damayı andırıyor.
Birbirini dik kesen ve birbirine paralel giden geniş caddelerin oluşturduğu kentlerin merkezinde agora ve diğer resmi binalar bulunuyordu.
Hippodamus'un döneminde düşünce sistemi lüks yaşama karşıydı. Öyle ki insanlar lüksten uzak, aynı tip evler ve eşit parseller üzerinde yaşıyordu. Böylece mülkün eşitliği güvence altına alınmış oluyordu. En önemlisi de her vatandaşın bir evi vardı.
Hippodamus'un kurduğu kentler; kütüphaneleri, tiyatroları, mimarlık ve sanat atölyeleriyle adeta birer büyük kültür merkezi olmuştu.
“Hippodamian Plan” denilen bu şehir yerleşiminde, bir uçtan bir uca uzayıp giden sokaklar ve caddeler birbirini dik açılarla keserek ızgara şeklini alıyor. Bu yollar arasında kalan dikdörtgen ya da kare biçimli yapı adaları, düzenli bir biçimde sıralanıyor; binalar da bu kutucukların içinde inşa ediliyordu. Böylece rastgeleliğin kargaşasından uzak yapısıyla akılcılığı, bilimi ve fonksiyonel şehirciliği simgeliyordu.
Hippodamos'un planı bugün Ege ve Akdeniz'deki birçok antik kentte görülebiliyor. Bu şehir yerleşimi Anadolu'dan dünyanın birçok kentine yansıdı.
Örneğin; Paris ve New York, Knidos'un kent planına göre inşa edilmiştir. Avrupa'da birçok başkent, aynı şekilde bu topraklardaki antik kentlerden esinlenmiştir.
***
Kahramanmaraş merkezli depremde 11 ilimiz, ilçeleriyle birlikte yerle bir oldu. Bunların her biri yeniden inşa edilecek.
İktidar bir yıl içinde tüm evlerin yapılacağını söylüyor. Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, 11 ilde 11 master plan üzerinde çalıştıklarını açıkladı. Yetkililerin bu planları hazırlama aşamasında hangi bilim insanlarına, şehir planlamacılarına, jeologlara, tarihçilere danıştıkları ise henüz bilinmiyor!
Seçim öncesi birkaç temel atmak için “şipşak” bir çalışma yaptıkları belli. Maalesef geçmişte yapılan hatalar var… Ve kentlerin şu anki durumu da ortada!
Oysa madem seçim için aceleleri var, en azından Hippodamos'un planlarına bir göz atsınlar. Tavsiyemiz; rastgelelikten uzak, yaşanabilir, hakça ve adaletli şehirlerin kurulmasıdır. Çünkü şehirlerin de hukuku, adaleti, sosyolojisi, kimliği vardır. Kentsel dönüşümler rantsal dönüşüm haline gelmemeli. Adalet her yerde ölçü olmalı!
Son söz olarak şunu belirtmek isterim: 6 Şubat’ta medyada gelen ve binlerce canımızı hayattan kopartan yıkıcı depremler hepimize örnek olmalı. Özellikle de yönetme erkini elinde bulunduranlara…
Abdullah Cengiz / www.habersanliurfa.net
Kaynakça:
https://tr.wikipedia.org/wiki/Hippodamos#:~:text=Miletli%20Hippodamos%20(Grek%C3%A7e%20%E1%BC%B9%CF%80%CF%80%CF%8C%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%BF%CF%82)%20M%C3%96,%C4%B1zgara%20plan%20olarak%20da%20adland%C4%B1r%C4%B1l%C4%B1r.
https://www.arkitera.com/haber/miletli-hippodamos-ve-izgara-plan/
https://www.arkeolojikhaber.com/haber-hippodamos-plani-5377/
https://www.academia.edu/45171399/Hippodamos_ve_%C3%87al%C4%B1%C5%9Ft%C4%B1%C4%9F%C4%B1_Yerler