SOSYAL MEYDA PAYLAŞIMLARININ CEZA HUKUKUNDAKİ SORUMLULUĞU

Günümüzde iletişim teknolojileri hızla gelişmektedir. Bu gelişme insanların internet ve web araçlarını daha çok kullanmasına yol açmaktadır. Bu araçların en önemlisi sosyal medyadır. Sosyal medya, kullanıcıların kendilerini ifade ettikleri ve diğer kullanıcılar ile bağlantıda kaldığı yeni bir sanal medya ortamıdır.
           
İnternetin ortaya çıkması 20.yüzyılın sonuna denk gelmektedir. İnternet ile birlikte, enformasyon teknolojisi alanındaki değişim ve gelişmeler, insan ilişkilerini ve yaşam biçimlerini ciddi manada değişikliğe sebep olmuştur. Daha önce insan ilişkilerinde hâkim olan yüz yüze ilişki, yerini teknolojik aletlerle yapılan iletişim şekline dönüşmeye başlamıştır. İnternetin getirdiği bu sanal ortamın merkezinde de sosyal medya yerini almıştır.
            
Önceleri medya denilince akla gazete, radyo ve televizyon gelir iken, şu anda medya kavramı gündeme geldiğinde, öncellikle meydanın sanal alemdeki, internet ortamındaki versiyonu ilk akla gelmektedir. Bunun nedeni internet eksenli sosyal medyanın tamamen ve hayatımızın her alanını girmesi söylenebilir. Artık internetsiz bir hayat düşünülememektedir. İnternetsiz bir iş yapılamamaktadır. İnternetin arıza ve/veya başka bir sorun nedeniyle kısa süreli kesintilerinde dahi insanların günlük yaşamının, iş ortamındaki düzeninin alt üst olmasına kadar varan neticeler ortaya çıkmaktadır. Dolayısıyla önceleri medya enstrümanları olan gazete, radyo ve televizyon ile hiç irtibatı olmayan bir insan bile bugün internet yaşamı sayesinde kendini sosyal medyanın ortasında bulmaktadır.
            
İşte insanların, sosyal medya ortamındaki etkileşimleri, eylem ve etkinlikleri beraberinde hukuk düzeninde bir takım cezai sorumlulukları da beraberinde getirmektedir. Sosyal medya siteleri üzerinden, başkalarına ait sosyal medya paylaşımları kapsamında etkileşim oluşturma yöntemleri genellikle; “beğeni”, “paylaşım” ve “yorum” şeklinde kendini göstermektedir. Peki bu halde akla şöyle bir soru gelecektir. Başkasına ait olup suç teşkil eden bir sosyal medya paylaşımını, beğenmek, yorum eklemek, retweetlemek, bunu yapan kişi yönünden de suç olacak mıdır. Tweet atmak ceza hukuku teorisi yönünden bir eylemdir. Tıpkı tweet atmak gibi başkasına ait bir sosyal medya içeriğini; beğenme, yorum yapma, retweetlemek de yine ceza hukuku yönünden bir eylemdir. Ceza Hukuku açısından bir suçtan bahsedebilmek için öncellikle dış dünyada değişiklik meydana getiren bir eylem olmalı ve bu eylem suç işleme kastıyla yapılmalıdır. Eğer sosyal medya paylaşımında etkileşimde bulunan kişinin suç işleme kastı yok ise zaten suç oluşmayacaktır.
             
Sosyal medyada “beğenme” genel itibariyle o yayının sahibini muhatap alan, alenen gerçekleşmeyen veya aleniyet kazansa bile “beğeni” yapan kişinin, beğeni faaliyeti yayın sahibinden başka kimselere gösterme kastıyla hareket etmediği bir etkinliktir. Beğenme faaliyetinde asıl hedeflenen, paylaşım sahibine yönelik bir etkinliktir. Bu nedenle sadece paylaşımı yapan kişinin hedeflenerek yapılan “beğenme” olgusunda, suç teşkil eden bir sosyal medya paylaşımını sadece ve sadece “beğenme” kişiyi işlenen suçtan sorumlu tutmak mümkün görünmemektedir. Burada özellikle vurgulanan husus, sosyal medya paylaşımında işlenen bir suç varsa dahi, bunu “beğenme” etkileşiminde bulunan kişi sadece asıl paylaşım yapan kişiye/faile yönelik bir etkileşimi olduğundan, bu durumda üçüncü kişilere ya da dış dünyaya yönelik bir eylemden bahsetmek mümkün olmadığından, ceza hukuku açısından bir sorumluluk doğmayacaktır. Burada “Suç ve Suçluyu Övme” suçu akla gelebilir ise de bu suç türünde kanun “aleniyet” şartını aradığından, sadece “beğenme” faaliyetinde aleniyet unsuru oluşmadığından, “beğenme” etkileşiminde suçta oluşmayacaktır.
           
Sosyal medyada “retweet” etkileşimi için bunu söylemek zordur. Retweet etkileşiminde, bu paylaşımı yapan kişi, sosyal medya kullanıcısının paylaştığı yayını kendisini takip eden kişilere ulaştırması sonucunu doğurmaktadır. Retweet bir sosyal medya kullanıcısının başka bir sosyal medya kullanıcısına ait olup içeriği itibariyle suç teşkil eden bir yazıyı benimsediğini ya da bu görüşe aynen katıldığını belirtir bir yorum eşliğinde paylaşması halinde cezai sorumluluk doğacaktır. Retweet faaliyetinde, retweet yapan kişi bu paylaşımı ile kendi takipçilerinin tamamına bu paylaşımı ulaştırması, asıl paylaşım yapan kişinin eyleminden farklı ve ayrı bir eylem olarak ceza hukukunda değerlendirilmektedir. Tüm bu hususlar dikkate alındığında, içeriği suç oluşturan bir sosyal medya paylaşımını retweetlemek ceza sorumluluğa sebep olacağı ortak kanaat haline gelmiştir.
             
Sosyal medyada yapılan bir diğer paylaşımda “yorum” yapma şeklindeki etkileşimdir. Yapılan yorumun içeriğine bakmak, bu içeriğe göre sorumluluk olup olmadığını  değerlendirmek gerekir. Yapılan paylaşım içerik itibariyle suç teşkil etse de yorum yapan kişinin yorum içeriği suçu teşvik etme, suçluyu övme ya da yapılan paylaşıma katılma şeklinde değilse ceza hukuku bağlamında bir sorumluluk doğmayacaktır.

Sanal alemdeki bu kirlilik karşısında “beğenme”, “retweet” ve “yorumlara” dikkat gerekir.  
 
 Av. Murat TOPRAK