Anasayfa
  • Özel Haberler
  • Şanlıurfa
    KaraköprüEyyübiyeHaliliye Şanlıurfa Büyükşehir BelediyesiBirecikHalfetiBozovaHilvanSiverekAkçakaleHarranCeylanpınarViranşehirSuruç
  • Dünya
  • Eğitim
  • Ekonomi
  • Sağlık
  • Siyaset
  • Spor
  • Türkiye
  • Ölüm Haberleri Mağazin Teknoloji Video Galeri
  • Ara
SON DAKİKA:
16:38
HDP’nin Şanlıurfa İl Eşbaşkanı Atış’a TCK 216'dan soruşturma açıldı
15:58
Urfa'da ekmeğe zam geldi!
15:38
Popüler mesajlaşma uygulamasının web sürümü güncellendi
15:18
Balkondan düştüğü belirtilen kadın hastaneye kaldırıldı
14:58
Birecik'teki karakol saldırısı sonrası bölgede 22 terörist etkisiz hale getirildi
14:40
Kadınların ürettiği baykuş çantalara yurt dışından talep
14:14
Doğuş ve Düz'den Vali Ayhan'a veda ziyareti
13:40
Urfa'da tek taraflı kaza! 2 yaralı
12:26
Urfa sınırında teröristler etkisiz hale getirildi
12:04
İl Sağlık Müdürlüğü: Hastaların yarısı randevusuna gelmiyor
10:50
Haliliye'deki parklarda peyzaj çalışması
10:48
Şanlıurfaspor'da yeni sezon hazırlıkları sürüyor!
10:38
İstifa eden Hamcan: Geri dönme talebim yok
10:24
Urfalı çakmak ustası mesleğini yarım asırdır sürdürüyor
09:48
Şehit asker için Şanlıurfa'da tören düzenlendi
09:46
Urfa'da sınır karakoluna hain saldırıda şehit sayısı 2'ye yükseldi
08:42
Ticaret Bakanlığı'ndan '6+6' açıklaması!
08:12
Öğrenci affı için başvurular başladı
00:40
Urfa Eğitim-Sen'den eğitimcilere: Tek ses olmaya çağırıyoruz
00:00
Saadet Partisi Şanlıurfa'da ilçe başkanını değiştirdi!
Video Galeri Foto Galeri Yazarlar Üye Paneli
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
  1. Köşe Yazarları
  2. Misafir Yazar
  3. BİRECİK'TE SOLAN RENKLER; MITRIPLAR
15 Temmuz 2022 - 22:55

BİRECİK'TE SOLAN RENKLER; MITRIPLAR

15 Temmuz 2022 - 22:55
Yorumlar
TAKİP ETTAKİP ET
Yazdır
A
Büyüt
A
Küçült
Yorumlar
BİRECİK'TE SOLAN RENKLER; MITRIPLAR
Misafir Yazar
Misafir Yazar
BİRECİK'TE SOLAN RENKLER; MITRIPLAR

Diyarbakır’da üniversite öğrencisiyim. Seksenli yılların başı… Diyarbakır dönüşü otobüs Arat Dağının tepesinde durdu. Hava kış. Tırtır titreyen iki çocuk bindi. Üşümüşler yüzleri mosmor. Elleri nerdeyse titriyor. Otobüsteki sıcak hava onları biraz ısıttı. Koltuklar dolu. Otobüsün ön yapısının yanında ayakta durdular. Bu arada otobüs yürüdü. Arat dağından aşağıya platoya iniyoruz. Muavin biraz ısınan çocuklara seslendi.

“Hadi bizi biraz neşelendirin.”

Çocuğun birisi kutusundan bir keman çıkardı. Omzuna dayadı. Kemanın yayı gevşemiş sarkıyor. Sanki ses çıkarmayacak gibi… Diğeri de torbadan bir darbuka çıkardı. Darbuka bedeninin yarısı kadar var. Göz göze bakıştılar. Aynı anda keman çalmaya ve darbukadan sesler gelmeye başladı. Önce anlamsız gelen sesler sonra güncel bir melodiye dönüştü. Ürkek bir ifadeyle söylemeye başladı.

“Bırakıp gitme dedim

Beni terk etme dedim

Sabuha çok bekledim

Haber bile etmedin

Vicdansız Sabuha

Sabuha, Sabuha”

Çocuklar yılların müzisyeni gibi kendilerini müziğin ritmine kaptırmış etrafı görmüyorlardı. Hatta kemanı çalan arada gözlerini kapatıyordu. Darbukacı ritmini bozmadan vuruşların şiddetini azalttı. Darbuka sesi azaldı. Şarkıyı söylemeye başladı.

“Kalbim aşkınla yanmış

Meğer gönlüm aldanmış

Yalan sevgine kanmış

Alın yazım karaymış

Vicdansız Sabuha

Sabuha, Sabuha”

Yolcular mest, çocukların sanat icrasına hayran hayran bakıyordu. Birecik köprübaşına kadar bu konser sürdü. Bir türküyü havalandırıp diğerine geçtiler. Köprübaşında otobüs durdu. Darbukacı darbukayı ters çevirip arada dolaştı.

“Gönlünüzden ne koparsa!” demeyi de ihmal etmedi. Bazıları para attılar darbukanın içine. Sonra çocuklar indi.

Bu çocukları diğer seferlerimde de hep gördüm. Nizip’e varmadan otobüsten iniyor, Birecik’e gelen başka bir otobüsle geri dönüyorlar. Sınırlar Nizip ile Arat Dağı arası.

Yolları Birecik’ten geçmeyenler onları Yılmaz Güney’in Yol filminde de görmüş olabilir. O filmde de otobüs Birecik’ten geçerken iki çalgıcı çocuk biner, sanatlarını icra ederler otobüste.

Kim bu çocuklar? Bu gün neredeler?

Birecik’in neşeli yüzleri olan bu insanlar Mıtrıp denilen çalgıcı toplumudur. Birecik’te bir mahallede toplu olarak yaşarlardı.

Mıtrıplar Ortadoğu ve Kuzey Afrika’da yaşayan müzikle uğraşan geniş bir etnik toplumdur. Ülkemizde de Diyarbakır, Van, Doğubeyazıt ve Birecik’te yaşarlar. Bu gün tüm dünyada 500- 600 bin kadar vardırlar.

“Biz iki yüzyıl önce Mısır’dan gelmiş bir aşiretiz. Diyarbakır’da 15 bin Dom var ama bütün bölgede 100 bin civarında bir nüfusa sahibiz. Burada bize Dom ya da Roman diyorlar, Mardin’de Mıtrıp, Van’da başka bir şey diyorlar. Ama hepimiz bir aşiretteniz. Ben sadece buradaki Domları değil, bütün bölgedeki Domları tanıyorum. Çünkü bir aşiretiz, akrabayız hepimiz”

Vecdi Erbay, Gazete Duvar.

“Mıtırblar Mıtırb, mıtırp, motreb veya mıtrıp olarak tanımlanan gruplar Türkiye’de, Siirt, Hakkâri, Van, Diyarbakır gibi yörelerde daha çok ‘çingene’ topluluklara verilen isimlerden bir tanesi olarak göze çarpmaktadır (Andrews 1992; Özkan 2000). Çoğunlukla Çingene toplulukları arasında addedilen bu toplulukların belirgin özelliği ise daha çok müzik ile meşgul olmalarıdır.”

Mıtrıplar Ve Mıtrıplık; Necat Keskin, Folklor ve Edebiyat Dergisi.

“Mıtrıplar diğerlerinden ayıran özellik: “Bölgedeki diğer topluluklar tarafından Mıtırb ile karşılaştırıldığında Kereçi, ‘kirli’, ‘kavgacı’, ‘uzak durulması gereken’ biridir. Mıtırb ise, giyinmesini, kuşanmasını, konuşmasını, nerede nasıl davranmasını bilen biri olarak algılanmaktadır. Kereçi ‘dilenir’, Mıtırb ise yaptığı bir iş karşılığı ‘pay’ını ister.”

Mıtrıplar Ve Mıtrıplık, Necat Keskin, Folklor ve Edebiyat Dergisi.

Mardin’de müzikle uğraşan topluluklara Dom denilmektedir. Domlar ya da mutrıplar içinde yaşadıkları toplumun dilini kullanırlar. Bu nedenle yaşadıkları yere göre Türkçe, Arapça ve Kürtçe konuşmaktadırlar.

Asılları nedir bu konuda farklı görüşler vardır. Anadolu’da genelde Anadolu’nun doğusunda ve güneydoğusunda farklı kentlerde Mıtrıp topluluklar vardır. Diyarbakır, Van, Doğubeyazıt, Birecik... Doğubeyazıt mıtrıpları “mıtrıp” sözünden hoşlanmaz. Biri “mıtrıp” dediğinde hemen müdahale edip sözü ”beyzade” diye düzeltir.

Birecik’teki mıtrıplar da bu toplukların bir parçası olma olasılığı yüksektir. Bazıları köken olarak Halfeti’den geldiklerini söylerken bazıları da Suriye’den, Tunus’tan geldiklerini söyler. Kendilerini, Türkmen, Kürt olarak tanımlayan mıtrıplar da konuşmuştum.

Bundan kırk elli yıl önce bir mahalle oluşturan Mıtrıplar günümüzde sayıları iyice azalmıştır. Daha önceki yıllarda demirci, kalaycı, derici, dişçi, sünnetçi, falcı gibi meslekler icra eden Mıtrıplar; zamanla bu mesleklerin yok olmasıyla birlikte sadece müzikle uğraşmaya başladılar. Düğünlerde çalgı çalar, yazının başında anlattığım gibi otobüslerde çalar-söyler. geçimlerini bu biçimde sağlarlardı.

Yıllar önce konuştuğum bir Mıtrıp;

“Birecik’te kimse kalmayacak. Artık; sadece çalgıcılık yapmak istemiyoruz. Berber, terzi, kahveci olmak istiyoruz. Ancak bizi o işlerde görenler pek yakıştıramıyor, arada aşağılayanlar da oluyor. Bu yüzden büyük kentlere gitmek istiyoruz. Orada bizi kimseler tanımıyor. Başka alanlarda çalışıyoruz.” demişti.

Bir başkası:

“Düğünlerde çalıp herkesi eğlendirmeye çalışıyoruz. Mesleğimizin hakkını vermeye çalışıyoruz. Ancak kendini bilmez insanlar çıkıyor tüm toplumun içinde bizi aşağılıyorlar. Artık bu tür hakaretlere uğramak istemiyoruz. Bizi rencide ediyor. Bize insan gibi davransa herkes… Biz de strese girmeden herkesi eğlendiririz. ”

Şimdilerde Birecik’te çok azaldılar. Adana’ya, Antep’e, İstanbul’a kadar uzandılar. Bu günlerde Birecik’te bir ya da iki çalgıcı grubu var. İbey’in ekibi vardı. Bir de Daltonlar. Şimdilerde sadece bir müzisyen ekibi var.

Yıllar önce Birecik’te bir kahvede oturup çay içmiştik. İkisi kardeşti, diğerleri de yakınları. Adlarını kullanmamak kaydıyla konuştular.

“Atalarımız Halep’te, Şam’da saraylarda ut çalarmış. Sonra buralara göçmüşüz.”

“Müzik ile nasıl oldu ilişkiniz?

“Gözümüzü müzik aletleriyle açtık. Çocukken bize aletleri vermezlerdi ama leğenleri ters çevirir, darbuka gibi çalardık. Böyle başladık. Sonra kemanı verdiler, udu verdiler. Kulağımız zaten hazırdı. Kısa zamanda çalmaya başladık aletleri. Büyüklerin yanında düğünlere götürülmeye başladık. Sonra da otobüslerde mini konserler.”

Daltonlar ekibinden Ahmey:

“Babam kabak kemane yapardı. Annem de leğeni ters çevirir. “Yoğrurt koydum dolaba” türkürüne ritim yaptırmaya çalışırdı. Babam da bize “Gidenin üçü güzel” türküsünü kemanla çaldırmaya başlardı. Evde biraz mesafe alınca tünelin üstünde üç tane mağara var. O mağaralara arkadaşlarımızla gider keman, darbuka çalmaya çalışırdır. Böylece çalmayı öğrendik. Nota bilmeyiz.”

“Çocukken büyüklerimiz bizi düğünlere götürürdü. Biz çocuklar onları dikkatle izlerdik. Onların her hareketini izlerdik. Müzik aleti çalmalarını, hal ve tavırlarını kameraya çeker gibi yüreğimize kaydederdik. Sonra da onlara özenmeye başladık. Merak bizi çalgıyı çalmaya götürdü. Sonra kendimizi düğünlerde çalarken bulduk.”

“Babam bizi çalgıcı değil de terzi, berber olarak yetiştirmek de istedi. Bu nedenler berbere, terziye çırak verdi. Ama olmadı. Pek rahat edemedik. Bazılarımız bu sebeple Antep’e, Adana’ya göçtü. Farklı meslek sahipleri oldular.”

Birecik’te onlarsız düğün olmaz. Çalgıcılar onlardır. Günün moda şarkılarını keman, ud, darbuka, davul, zurna çalarak icra eder, hem de söylerlerdi. Öyle yabana atılacak sesler de değildi. Yine ülkemizin önemli müzisyenlerinden birisi Halil Karaduman bu topluluktan çıktığı için övünmeden de geçemezler.

Ahmey:

“Halil Karduman okul arkadaşımdı. Babası işsizlik yüzünden Antep’e göçtü. Aramızdan ülke çapında tanınan sadece o değil. İçimizden çıkan önemli müzisyenler var. Müzik hocaları var. Edirne’de konseratuvarda öğretim görevlisi Selahattin Elek var mesela. İyi de keman çalar. Aydın Elek yine kemancı. Tatlıses’in ve Seda Sayan’ın konserlerinde keman çalardı. Güler Işık’a da çalan arkadaşlarımız var.”

Yıllardık Birecik insanının mutlu günlerini neşelendiren, onları eğlendiren bu güzel insanlara herkes borçlu. Çocukluğumuzda daha görünür olan, Birecik’te bir mahalle oluşturacak kadar çok bu hayatın gülen yüzleri şimdilerde görünmez oluyor. Alıp başını alanlar gurbet ellere gidiyor. Bu gün koca Birecik’te onların görünen yüzü “Daltonlar” adlı müzik grubu kaldı.

Daltonlar bir aile grubu. Aralarında yabancı yok. Ahmey:

“Pandemi günleri bizler için çok zor geçiyor. İş yok. Başka da gelirimiz yok. Büyüklerimiz de bizi sormuyor. Bu sıkıntılı günlerde kimseden destek görmüyoruz. Oysa biz onların her çağrısına karşılıksız giderdik. Gelenleri karşıladık, misafirlerini ağırladık, eğlendirdik. Düğünlerinde halkı eğlendirdik, mutlu ettik. Şimdi sanatımızı icra edemediğimiz pandemi günlerindeyiz. Destek bekliyoruz.”

Ne diyelim. Zaten azala azala bir avuç kalmışlar. Onların da renkleri zaten solmuş, kaybolmak üzere…

Cuma Karataş.

Fotoğraf: Ali Özkaplan

  • YORUMLAR
adlı kullanıcıya cevap x

Yazarın Diğer Yazıları

  • El-Bâis (cc) - 31 Temmuz 2021
  • BİRECİK İLGİ BEKLİYOR... - 03 Nisan 2021
  • Birecik'ten Mazmahor'a Türküsü - 23 Şubat 2021
  • Ey Yaşam! - 03 Şubat 2021
  • TARIM - 24 Ocak 2021
  • BU ZULÜM; YA BİTECEK, YA BİTECEK! - 20 Aralık 2020
  • Adı Arif'edir. ama herkes ona "Maley" der - 24 Ekim 2020
  • EZGİLERİ SUSTURULAMAYAN BİR YÜREK: RUHİ SU - 28 Eylül 2020
  • Şanlıurfam, Akçakalem…… Vay Benim Memleketimin Hali Vay - 02 Eylül 2020
  • AVUKAT ŞEYHMUS İNAL'IN ARDINDAN - 04 Haziran 2020
  • DELEK EZİZ ABEY.! - 01 Mayıs 2020
  • Bir fırtınalı ömrün özeti: Yılmaz Güney - 07 Nisan 2020
  • URHOY(URFA) ORPHEUS MOZAİĞİ'NİN MACERASI - 01 Nisan 2020
  • Urfalı Bestekar Ziya Küçükoğlu - 08 Şubat 2020
  • HZ. İSA VE SOFRA KÖYÜ EFSANESİ - 04 Şubat 2020
  • CİRCİS PEYGAMBER EFSANESİ ( URFA EFSANELERİ ) - 03 Şubat 2020
  • Edessa'dan Hikayeler yılanlarım susuz! - 24 Ocak 2020
  • Kasım Süleymani gaddar bir oyun kurucu mu yoksa basit bir aparat mıydı? - 11 Ocak 2020
  • Şanlıurfa'da MENENGiÇ KAHVESi - 11 Ocak 2020
  • Birecik Köprüsü Mühendisinin Acıklı Hikâyesi… - 29 Aralık 2019
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 10
Köşe Yazarları
Meksika uyuşturucu kartelleri ile Türk mafyasının organik bağı
Ömür Çelikdönmez
Meksika uyuşturucu kartelleri ile Türk mafyasının organik bağı
Bir yıl önce bir yıl sonra Afganistan
Doç. Dr. Hüseyin Şeyhanlıoğlu
Bir yıl önce bir yıl sonra Afganistan
Erkan Mumcu naz mı yapıyor, nabız mı yokluyor?
Müslüm Aktürk
Erkan Mumcu naz mı yapıyor, nabız mı yokluyor?
Mustafa Polat
Mustafa Polat
KERBELA, HAK İLE BATILIN AYAN BEYAN ORTAYA ÇIKTIĞI VE GALİP GELDİĞİ YERDİR
Güneş'ten bir parça düştü, Urfa üzerine
Şeyhmus Çakırtaş
Güneş'ten bir parça düştü, Urfa üzerine
Ölümcül Şehvet
Abdullah CENGİZ
Ölümcül Şehvet
Gizem
Kanuni Gülcan Cengiz
Gizem
Ali Karani
Ali Karani
Makyavelist bakış açısının devlet ve millet üzerindeki farklı sonuçlarını okumak
Herkes kâr peşinde bizde güvenlik...
Sıtkı Aloğlu
Herkes kâr peşinde bizde güvenlik...
JI BO ÇI TU DILÊ   MIN DIDIZÎ
Mehmet Aydoğdu
JI BO ÇI TU DILÊ   MIN DIDIZÎ
Seyyid Halis Gün kimdir ?
Mustafa Çiçekli
Seyyid Halis Gün kimdir ?
TÜRKİYEDE YAPILAN DARBELERİN TEK AMACI STATÜKOYU KORUMAKTIR
Dr. Adnan Güllüoğlu
TÜRKİYEDE YAPILAN DARBELERİN TEK AMACI STATÜKOYU KORUMAKTIR
BİRECİK'TE SOLAN RENKLER; MITRIPLAR
Misafir Yazar
BİRECİK'TE SOLAN RENKLER; MITRIPLAR
İsmail Çölkesen
İsmail Çölkesen
Adam gibi adam Adam gibi siyaset!
İnsanlığın Hasret Kaldığı Barış olsun
BENDEN SÖYLEMESİ
İnsanlığın Hasret Kaldığı Barış olsun
Benim özgüvenim eksik !
Uzm. Dr. Gülbaran Meral
Benim özgüvenim eksik !
SEÇİM KANUNLKARI ve SİYASİ PARTİLER KANUNU DEĞİŞİKLİĞİ ÜZERİNE
Av. Murat Toprak
SEÇİM KANUNLKARI ve SİYASİ PARTİLER KANUNU DEĞİŞİKLİĞİ ÜZERİNE
BU HEPİMİZİN AYIBI
SEDAT KIRAN
BU HEPİMİZİN AYIBI
Lanet olsun içimdeki insan sevgisine
Salih Murat Darıcı
Lanet olsun içimdeki insan sevgisine
6/7 EYLÜL OLAYLARI
Cemal Babaoğlu
6/7 EYLÜL OLAYLARI
DÜN AK DEDİKLERİNE BUGÜN KARA
Yaşar Duru
DÜN AK DEDİKLERİNE BUGÜN KARA
ENHANCER PROJESİ
Sinan Çakmaklı
ENHANCER PROJESİ
YAVUZ HIRSIZ !…
M.Mithat İdemen
YAVUZ HIRSIZ !…
Kürtler ve Yargı
Turan Sarıtemur
Kürtler ve Yargı
Kıl dönmesi-Pilonidal Sinüs Nedir?
Op. Dr. Hakan MERAL
Kıl dönmesi-Pilonidal Sinüs Nedir?
Çok Okunan Haberler
Şanlıurfa'da araç tarandı! 1 ölü
Şanlıurfa'da araç tarandı! 1 ölü
Urfa'da yaşanan cinayetle ilgili yeni gelişme!
Urfa'da yaşanan cinayetle ilgili yeni gelişme!
Urfa'da Suriyeli çocuklar pavyonda çalıştırılıyor iddiası!
Urfa'da Suriyeli çocuklar pavyonda çalıştırılıyor iddiası!
Ana Sayfa
Özel Haberler
Şanlıurfa
Dünya
Eğitim
Ekonomi
Sağlık
Siyaset
Spor
Türkiye
Ölüm Haberleri
Mağazin
Teknoloji
Video Galeri
Foto Galeri
Video Galeri
Köşe Yazarları
Biyografiler
Vefatlar
Yerel Haberler
Üye Paneli
Günün Haberleri
Arşiv
Gazete Arşivi
Karikatürler
Anketler
Hava Durumu
Gazete Manşetleri
Nöbetci Eczaneler
Namaz Vakitleri
  • Akçakale
  • Birecik
  • Bozova
  • Ceylanpınar
  • Eyyübiye
  • Halfeti
  • Haliliye
  • Harran
  • Hilvan
  • Karaköprü
  • Şanlıurfa
  • Siverek
  • Suruç
  • Viranşehir
  • Foto Galeri
  • Video Galeri
  • Köşe Yazarları
  • Biyografiler
  • Vefatlar
  • Üye Paneli
  • Yerel Haberler
  • Günün Haberleri
  • Arşiv
  • Gazete Arşivi
  • Karikatürler
  • Anketler
  • Hava Durumu
  • Gazete Manşetleri
  • Nöbetci Eczaneler
  • Namaz Vakitleri

  • Rss
  • Sitene Ekle
  • Künye
  • İletişim
  • Çerez Politikası
  • Gizlilik İlkeleri

Sitemizde bulunan yazı , video, fotoğraf ve haberlerin her hakkı saklıdır.
İzinsiz veya kaynak gösterilemeden kullanılamaz.

Yazılım: Tumeva Bilişim

Şanlıurfa Haber | Şanlıurfa Nöbetçi Eczaneler | Şanlıurfa Hava Durumu | Şanlıurfa Namaz Vakitleri | Şanlıurfaspor | Siverek | Viranşehir | Suruç |