Mem U Zin'de', Cizre beyi Mir Zeynuddin'in kız kardeşi Zin ile divan kâtibinin oğlu olan Memo arasında yaşanan gerçek aşk öyküsü konu ediliyor.
Erkek kıyafetinde gezmeye çıkan Zin'in Mem ile sokakta birilerini görmesiyle başlayan ve ardından hızla büyüyen aşk, zamanla kentte herkes tarafından bilinir hâlâ geliyor.
Ancak, Zin'in abisi Bey mir Zeynuddin'in kapıcılığını yapan ve halk arasında ('Beko)olarak çağırılan Bekir, iki yüzlü ve fitne kişiliğiyle Mem ile Zin'in aşkına engel olmaya çalışır.
Bekir, Bey Mir Zeynuddin'in Mem ile iddalı satranç oyunu sırasında hile yaparak, Mem'in yenilmesini sağlar.
Mem bunun üzerine Bey'in kızkardeşi Zine duyduğu aşkı itiraf eder.
itiraf üzerine Mem, bey tarafından zindana atılır.
Bir süre sonra bey Zeynuddin , mem ile zin arasındaki aşkın ilahi aşka dönüştüğünü anlayınca Zin'e, Memi zindanda görmesi için izin verir.
Zin'in zindandaki ziyareti sırasında Mem ölür .
Bunun üzerine Memin sadık arkadaşı Tacdin, Bekiri öldürerek intikam alır.
Memin Şehitliğe gömülmesenin ardından Bekirin farklı yere gömülmesini isteyen bey Zeynuddine bu kez kardeşi Zin karşı çıkarak, Bekirin Mem'e yakın yere gömülmesini ister ve bu isteği kabul edilir .
Gömülmenin ardından Memin mezarı başından hiç ayrılmadan ağlayan Zin, burada ölür .
Bey, Mem'in mezarını açtırarak , zini'de oraya gömer .