Hazırlanmasından ikramına kadar, kahve ve onunla ilgili özgün kültür ögeleri Şanlıurfa’da
Geleneksel hayatin bir parçası olmuştur. Kahve bir içecekten ziyade, bir kültür olgusudur
Şanlıurfa’da... Kahve kültürünün en önemli unsurların yapılığı kadar, kahvenin içildiği mekânlar
ve ortamlardır aynı zamanda.
Kahve, pişirilmesi özen isteyen ve her yudum arasında sohbetler kurulan bir içecektir.
Mırra'nın yapıldığı ve ikram edildiği ortamlar dünyada Şanlıurfa’da kahve, Türkiye'nin her tarafında
Bilindiği şekliyle de kullanılmaktadır.
Kavrulmuş ve çekilerek un haline getirilmiş kahve; evlerde ve
kahvehanelerde şekerli, orta şekerli, sade olarak Pişirilir ve içilir.
Kahve severlerin Şanlıurfa’da kesinlikle tatması gereken farklı bir kahve türü de Menengiç Kahvesidir.
Menengiç ağacı ve Meyvesi:
Menengiç Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Akdeniz Bölgesi'nin kırsal kesimlerinde ekimi
Yapılmadan yabani olarak yetişir.
Ülkemizin doğal bitki örtüsünün bir parçasıdır.
Latincede “pistacia terebinthus” diye anılan Menengic ağacı; yörelere göre Çitlembik, Çitlik,
Çedene, Çitembik, Bettim gibi farklı isimlerle tanınmaktadır.
Bitki olarak fıstık ağacına benzerlik gösterdiğinden Antep fıstığı aylanarak ıslah çalmaması yapılabilir. Fıstık bahçeleri içeresinde ağıyla batıma dönüşüyor.
Baytıma ağı yapıldığında ise fistana dönüşüyor.
Morfolojik Özellikleri:
Menengiç ağacı 6-9 m'ye kadar boylanır.
Karşılıklı dizilmiş bilezik yapraklar 5-11 parlak yaprakçıktan oluşur ve reçine kokusu verir.
Kırmızımsı mor renkli çiçekler Mart ve Nisan aylarında görülür.
Meyvesi küçük, küre biçiminde olup olgunlaşınca yeşil ve maviye dönüşür.
Tohumlar Eylül-Ekim aylarında olgunlaşır.
Ekolojik Özellikleri:
Menengiç ağacı drenajı iyi hafif, kuru ve sıcak toprakları tercih eder.
En iyi gelişmeyi alkalli topraklarda yapar.
Fazla boylanmaz; yavaş büyür.
Işık isteği yüksektir. (Bir bitki üzerinde yalnız erkek çiçekler, diğer bir bitki üzerinde yalnız dişi çiçekler
bulunur, yani iki evciklidir.
Meyvelerinin Kullanımı:
Menengiç meyveleri
ya çerez ya da böreklerde iç malzemesi olarak tüketilir.
Ayrıca meyvelerinden menengiç kahvesi, yağından sabun (bottum Sabunu) yapılır.
Pişirilmeden sade şekilde de yenebilir.
MENENGiÇ KAHVESi
Menengiç kahvesi, menengiç ağacının meyvesinden üretilmektedir. Menengiç ağacından
toplanan menengiç meyveleri, yıkandıktan sonra bir kaç gün güneş altında kurumaya bırakılır.
Daha sonra menengiçler geniş bir tavada rengi koyu kahverengiye dönene kadar kavrulur.
Kavurma işleminden sonra macun kıvamına gelene kadar ezilmesiyle menengiç kahvesi meydana gelir.
Menengiç Kavesinin içinde herhangi bir katkı medde olmayıp %100 doğaldır.
Menengiç Kahvesinin Pişirilmesi
Menengiç kahvesi yaparken, Türk kahvesi
yapımında dikkat edilmesi gereken şeylere menengiç kahvesi yapımında da dikkat edilmesi
gerekir.
Menengiç kahvesi kısık ateşte kendi
halinde pişirilmelidir.
Kahve yapılırken su yerine süt de koyulabilir.
Her fincan süt veya su için bir tatlı kaşığı Menengiç kahvesi cezveye koyarak kısık ateşte 5-10
dakika kaynatılır, isteğe göre şeker ilave edilerek servis yapılır.
Menengic Kahvesini Türk uslu pişirmek için: Cezveye her fincan için iki çay kaşığı kahve,
İsteğe göre şeker ilave edilip kısık ateşte bir iki Taşım kaynatılır, bir süre bekledikten sonra servis yapılabilir.
Hazır (Instant)Kahve Usulü Hazırlamak için:
Her fincan için bir çay kaşığı kahve, iki çay kaşığı kahve kreması isteğe göre şeker ilave edilip üzerine
Kaynar su koyarak karıştırır. Bu hazırlanış biçimi Pişirmeye göre daha kolay ve pratiktir.
Menengicin Besin Değerleri (1):
100 gr. Menengicin içerdiği besin değerleri
Şöyledir:
594 kalori
20,8 gr. protein
51,6 gr. yağ
6,4 gr. karbonhidrat
0 kolesterol
2 gr. lif
500 mgr. Fosfor
136 mgr. Kalsiyum
7,3 mgr. Demir
1,020 mgr. Potasyum
158 mgr. Magnezyum
Menengicin Vitamin Değeri
66 IU A vitamini
0,62 mgr. B1 vitamini
1,45 mgr. B2 vitamini
0,4 mgr. B6 vitamini
7 mgr. C vitamini
5.2 mgr. E vitamini
Menengic Kahvesinin Faydaları
Kafein içermez.
Öksürüğü Keser.
Balgam söktürür.
Nefes darlığına iyi gelir.
Nefes açıcıdır.
Antiseptik özelliği vardır.
Göğsü yumuşatır, solunum yollarına faydası vardır
Ayak terlemelerini önler.
Yaraları tedavi edici özelliği vardır.
Böbrek kumlarının dökülmesine yardımcı olur
Ses tellerine iyi gelir.
Mide ağrılarını dindirir.
Yağlı bir içecektir, yüksek E vitamini ve
Doymamış yağ asidi düzeyi ile kandaki kolesterolü Düşürmeye kalp ve damar sertliğini önlemeye
Yardımcı olur.
Afrodizyak etkisi vardır.
Strese iyi gelir.
Şanlıurfa'ya gelince Menengiç kahvesi İçmeden ve almadan dönmeyin
Şanlıurfa'da her yıl tonlarca tüketilen Menengiç kahvesi yerli ve yabancı turistler tarafından da çok
ilgi görmektedir.
Özellikle kış aylarında çok tüketilen menengiç kahvesi Şanlıurfa'da yöresel bir
kahve olarak turistik mekânlarda müşterilere sunulmaktadır.
Öğr. Gör. S. Sabri KÜRKÇÜĞLU